คนไทยมีความเชื่อในเรื่องของภูตผีวิญญาณและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่จะช่วยคุ้มครองและปกป้องจากภยันตราย รวมถึงการช่วยเสริมสิริมงคลให้แก่ตัวเองและครอบครัว ซึ่งการไหว้เจ้าที่และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ไม่ได้จำกัดเพียงที่บ้านเท่านั้น แต่ยังรวมถึงออฟฟิศและสำนักงานอีกด้วย
การไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิคืออะไร แตกต่างกันอย่างไร
มีใครเคยสังเกตหรือไม่ว่า เวลาตั้งศาลตามบ้านหรือออฟฟิศจะมีศาล 2 หลังอยู่คู่กัน เพราะแท้ที่จริงแล้ว สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คอยปกปักรักษาสมาชิกในครอบครัวหรือพื้นที่ดังกล่าวนั้น ประกอบไปด้วยทั้ง “พระภูมิ” และ “เจ้าที่” นั่นเอง
พระภูมิ คือ เทพหรือเทวดาที่ถูกอัญเชิญลงมาคอยดูแลพื้นที่หรืออาณาเขต รวมถึงสมาชิกภายในบ้าน ส่วนเจ้าที่ คือ ดวงวิญญาณที่เป็นเจ้าของที่ดินแต่เดิม หรือเคยอาศัยอยู่ ณ ที่แห่งนี้มาช้านาน อาจจะเป็นปู่ย่าตาทวด ในบางครั้งจะเรียกว่าศาลตาศาลยาย
ลักษณะของศาลพระภูมิจะเป็นเสาเดียว ตั้งอยู่บริเวณหน้าบ้านหรือหน้าอาคาร ส่วนศาลเจ้าที่หากตั้งอยู่ที่เดียวกันจะมีความสูงน้อยกว่าศาลพระภูมิ เป็นเรือนไทยจำลอง มีสี่เสาหรือหกเสา ซึ่งทั้งสองศาลนี้ไม่จำเป็นต้องอยู่ด้วยกัน สามารถตั้งแยกกันได้ คนส่วนใหญ่จะไหว้เจ้าที่และพระภูมิไปพร้อม ๆ โดยจะมีชุดของไหว้ และมีบทสวดไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิ แยกกันโดยเฉพาะ
การไหว้เจ้าที่
การไหว้เจ้าที่ เป็นการแสดงความเคารพต่อเจ้าของที่ที่อยู่มาแต่ดั้งเดิม เหมือนการกราบไหว้ผู้ใหญ่ในบ้าน พร้อมกับขอให้คุ้มครองคนในบ้านได้อาศัยอยู่อย่างร่มเย็นเป็นสุข มีแต่ความเจริญรุ่งเรือง ซึ่งวันที่นิยมที่นิยมไหว้เจ้าที่คือ วันอังคารหรือเสาร์ เวลา 09.09 น. หรือ 12.00 น. ส่วนเดือนที่ไม่นิยมไหว้เจ้าที่คือ เดือนเมษายนและตุลาคม
การเตรียมของไหว้เจ้าที่
- อาหารคาว-หวาน
- ผลไม้มงคล เช่น ส้ม องุ่น ลูกพลับ ทับทิม แก้วมังกร
- หมาก-พลู
- ผ้าขาว
- น้ำเปล่า หรือน้ำชา
- พวงมาลัยดอกไม้สด
- ธูป 5 ดอก
- เทียน 2 เล่ม
คาถาไหว้เจ้าที่
ตั้งนะโม 3 จบ
“นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ”
ต่อด้วยบทสวดไหว้เจ้าที่ 3 จบ
“อิติสุคะโต อะระหังพุทโธ นะโมพุทธายะ ปะฐะวีคงคา พระภุมมะเทวา ขะมามิหัง”
สำหรับบ้านที่ไม่ได้ตั้งศาลเจ้าที่สามารถตั้งโต๊ะและไหว้เจ้าที่หน้าบ้าน ใช้ธูปทั้งหมด 16 ดอก จากนั้นสวดนะโม 3 จบแล้วสวดคาถาไหว้เจ้าที่กลางแจ้ง 3 จบ
“ปะโตเมตัง ปะระชีวินัง สุขะโตจุติ จิตตะเมตะ นิพพานัง สุขะโตจุติ”
การไหว้พระภูมิ
ตามความเชื่อของคนไทย พระภูมิเป็นองค์เทพศักดิ์สิทธิ์ที่เดินทางมายังโลก เพื่อคุ้มครองมนุษย์ การกราบไหว้บูชาเป็นประจำ จึงเป็นการแสดงความเคารพ และยังช่วยเสริมในเรื่องโชคลาภและเงินทอง
การเตรียมของไหว้พระภูมิ
- อาหารคาว-หวาน
- ผลไม้มงคล
- น้ำเปล่า ชา น้ำอัดลม น้ำผลไม้
- ดอกไม้หรือพวงมาลัย
- ธูป 9 ดอก
คาถาไหว้ศาลพระภูมิ
ตั้งนะโม 3 จบ
“นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ”
จากนั้นต่อด้วยบทสวดไหว้ศาลพระภูมิ 3 จบ
“ภูมมัสมิง ทิสาภาเค สันติภูมมา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ”
ขั้นตอนการไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิ
การไหว้เจ้าที่และพระภูมิมีลำดับขั้นตอนการไหว้ที่ถูกต้อง ดังต่อไปนี้
- ทำความสะอาดบริเวณศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่ให้สะอาดและเป็นระเบียบ ปราศจากสิ่งสกปรกใด ๆ
- ตั้งของไหว้บนโต๊ะหรือแท่นที่เตรียมเอาไว้ จัดของไหว้ให้เป็นระเบียบ
- จุดเทียนและธูป โดยให้จุดเทียนก่อนทุกครั้ง จากนั้นนำเทียนไปวางไว้ก่อนได้
- ตั้งจิตให้สงบและตั้งมั่น จากนั้นสวดบทไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิ สามารถขอพรหรือตั้งจิตอธิษฐานได้
- วางธูปลงในกระถาง จากนั้นไหว้หรือกราบลา
- รอจนธูปหมด จากนั้นให้ลาของไหว้ โดยให้ตั้งนะโม 3 จบแล้วสวดว่า “เสสังมังคะลัง ยาจามิ”
คำถามที่ถามบ่อยเกี่ยวกับการไหว้เจ้าที่และพระภูมิ
ของไหว้ที่ลาแล้วสามารถนำมารับประทานได้ไหม: สามารถนำมารับประทานได้ ถือว่าเป็นของมงคล ยกเว้นของไหว้พระพุทธที่เป็นถ้วยเล็ก ๆ หรือของไหว้เซ่นผีที่จุดธูปเพียงดอกเดียว
ควรไหว้บ่อยแค่ไหน: ที่จริงแล้วไม่ได้กำหนดเวลาเอาไว้แน่นอน แต่นิยมไหว้เมื่อย้ายเข้าไปอยู่ใหม่ และจากนั้นจะไหว้ใหญ่ทุก ๆ 3-6 เดือน ตามแต่สะดวก
สิ่งที่ไม่ควรนำมาถวาย: หากเป็นอาหารคาว ไม่ควรนำอาหารดิบที่ไม่ผ่านการปรุงสุกมาถวาย และไม่ควรถวายอาหารที่มีชื่อไม่เป็นมงคล อย่างระกำ มังคุด ลำไย กระท้อน มะเฟือง มะไฟ มะตูม มะขวิด น้อยหน่า น้อยโหน่ง ลูกจาก ลางสาด
การเข้าไปอยู่บ้านใหม่ การไหว้บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์เป็นเรื่องสำคัญ แต่สิ่งที่สำคัญกว่าคือการเลือกบ้านที่ใช่ อยู่สบาย และมีส่วนกลางที่ครบครัน สำหรับผู้ที่กำลังมองหาบ้านทาวน์โฮม ขอแนะนำโครงการบ้านทาวน์โฮม M Life (ลำลูกกา-คลอง4) จากเมซัน บ้านที่แสนอบอุ่น บนทำเลศักยภาพ ราคาไม่แพง เริ่มต้นเพียง 1.9 ล้านต้น ๆ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร 02-2953397-8
ข้อมูลอ้างอิง
- รวมคำบูชาศาลตายาย พระภูมิเจ้าที่ พร้อมกับวิธีไหว้ที่ถูกต้อง. สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กันยายน 2567 จาก https://www.sanmuangrat.com/คำบูชาศาลตายาย/
- คาถาไหว้เจ้าที่. สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กันยายน 2567 จาก https://sinsae.com/pray-guardian-spirit/?fbclid=IwAR0ez24rvpG_KPIcNY21hzfGYvH7mYLniAVK0IwlTGXHYl6TJ0NXeBuAob0